PLC YAPISI
PLC'nin yapısını detaylı bir
şekilde inceliyoruz. PLC'nin bileşenleri, işlevleri ve nasıl çalıştığı hakkında
bilgi edinmek için blog yazımızı okuyun. Programlanabilir Mantık Denetleyicisi,
endüstriyel otomasyonun vazgeçilmez bir bileşenidir ve bu yazıda PLC'nin temel
yapı taşları olan CPU, hafıza birimleri, programlama makinesi, güç kaynağı,
giriş/çıkış birimi ve genişleme birimleri üzerinde duruyoruz. Endüstriyel
otomasyon sistemlerinin nasıl çalıştığını ve PLC sistemlerinin önemini anlamak
için bu yazıyı kaçırmayın.
PLC Nedir?
Programlanabilir Mantık Kontrolörü
(PLC), endüstriyel otomasyonun vazgeçilmez bir bileşenidir. PLC içerisinde
birçok kumanda elemanı bulunmaktadır ve her eleman, kontrol edilen süreçte
belirli bir görevi yerine getirmek için kullanılır. Bu elemanlar, elektrik
motorları, selenoid valfler, lambalar, kontaktörler, röleler gibi çeşitli
yükleri uygun şekilde kontrol etmek için kullanılır.
PLC Çalışma Prensibi
PLC'ye verilen komutlarla, bu
kumanda elemanları çalıştırılarak çıkışa bağlanan yüklerin kontrolü sağlanır.
Bu komutlar, genellikle mantıksal ifadeler veya matematiksel işlemler şeklinde
olabilir. PLC'ler ayrıca matematiksel işlemleri gerçekleştirebilir, bu işlemler
arasında toplama, çıkarma, çarpma, bölme, artırma, azaltma gibi temel işlemler
bulunurken, daha karmaşık kontrol gerektiren PID
(Proportional-Integral-Derivative) kontrolü gibi işlemleri de yapabilirler.
Her ne kadar PLC'lerin modelleri
ve markaları farklı olsa da temel çalışma prensibi genellikle aynıdır. Ancak,
farklı markaların PLC'leri arasında bazı farklılıklar olabilir. Örneğin,
komutların ve PLC içerisinde bulunan elemanların isimlendirilmesi gibi
adresleme işlemleri, markalara göre değişiklik gösterebilir.
Bu temel özelliklerin yanı sıra,
PLC'ler genellikle özelleştirilebilir ve genişletilebilir yapılarıyla dikkat
çekerler. Bu, endüstriyel otomasyon sistemlerinin farklı gereksinimlerini
karşılamak için esneklik sağlar.
Genel olarak, PLC'ler endüstriyel
otomasyonun önemli bir bileşenidir ve karmaşık üretim süreçlerinin kontrolünde
hayati bir rol oynarlar.
Şekil: PLC yapısını genel olarak gösteren şema
PLC Parçaları Yapısı ve Fonksiyonları
Merkezi İşlem Birimi (CPU)
Merkezi işlem birimleri (CPU), PLC
sistemlerinin adeta beyni olarak kabul edilir. Bu birimler, kontrol edilen
sisteme ait yazılımın depolandığı ve işlendiği kartlardır. Bu yazılım,
genellikle sadece mantık işlemlerini içerir ve merkezi işlem birimi tarafından
yürütülür.
CPU, program hafızası ve
programlama cihazı bağlantısı için bir arayüz (interface) barındırır. Bu
arayüz, yazılımın yüklenmesini ve gerektiğinde güncellenmesini sağlar. Ayrıca,
bazı PLC modellerinde, diğer PLC grupları ile entegre çalışabilmeleri için özel
arayüzler de bulunabilir. Bu sayede, daha karmaşık ve geniş kapsamlı otomasyon
sistemleri oluşturulabilir.
Bir PLC sisteminin doğru
çalışabilmesi için, CPU'nun işlem hızı, hafıza kapasitesi ve diğer teknik
özelliklerinin yeterli düzeyde olması gerekir. Üretim süreçlerinin verimliliği
ve doğruluğu açısından, bu minimum gereksinimlerin karşılanması son derece
önemlidir.
Hafıza (Bellek Elemanları-Bellek
Birimi)
PLC sistemlerinde, yazılmış programların saklanması ve
korunması için çeşitli hafıza birimleri bulunmaktadır. Bu hafıza birimleri
arasında RAM, ROM, EPROM ve EEPROM gibi farklı
türler mevcuttur.
RAM
RAM (Random Access Memory -
Rastgele Erişilebilir Bellek), kelime anlamıyla ifade edildiğinde,
bilgisayar sistemlerinde hızlı ve rastgele erişilebilen bir bellek türünü
temsil eder. Bu bellek türü, bilgisayarın geçici verilerini depolamak ve
işlemek için kullanılır. "Bellek" terimi, bu depolama biriminin temel
işlevini vurgular: verilerin geçici olarak saklanması ve işlenmesi.
RAM, bilgilerin depolandığı
şekilde modül üzerinde kalması için sürekli bir enerji kaynağına ihtiyaç duyar.
Bu da RAM'in enerji kesildiğinde üzerindeki tüm bilgileri kaybedeceği anlamına
gelir. Bu özelliği, diğer depolama aygıtları olan EPROM, EEPROM, flash bellek
gibi birimlere kıyasla daha hızlı veri aktarım hızına sahip olmasını sağlar.
Fabrikanızdaki sistemlerin backup
dosyalarını tutmanın önemi, iş sürekliliği ve veri kaybı riskini azaltmaktadır.
Çünkü RAM'in geçici doğası nedeniyle, bilgilerin kaybolma riski her an
mevcuttur. Bu yüzden, önemli verilerinizi düzenli olarak yedeklemeniz, sistem
arızaları veya beklenmedik güç kesintileri durumunda veri kaybını en aza
indirmenize yardımcı olur.
Bununla birlikte, RAM'in hızlı
erişim özelliği, bilgisayarın genel performansını artırır. Özellikle çoklu
görevlerin aynı anda yürütüldüğü durumlarda, yüksek kapasiteli ve hızlı RAM,
sistem performansını belirleyici bir faktör haline gelir.
Sonuç olarak, RAM bilgisayar
sistemlerinde önemli bir rol oynar ve bilgi işleme hızı ile veri saklama
yeteneği arasında denge sağlar. Doğru RAM türü ve kapasitesinin seçimi, sistem
performansını artırmanın yanı sıra, veri güvenliği ve sürekliliği açısından da
kritik öneme sahiptir.
ROM
ROM (Read-Only Memory - Salt
Okunur Bellek), adından da anlaşılacağı gibi yalnızca okunabilir bellek
olarak adlandırılır. ROM belleğinde, sistemin çalışması için gerekli temel
bilgiler bulunur ve bu bilgilere kullanıcı tarafından müdahale edilemez.
Bilgisayarların ilk açıldığı anda
karşımıza çıkan siyah ekranda görünen yazılar, genellikle ROM belleği üzerinde
kaydedilmiştir. Bu yazılar, bilgisayarın donanımını tanımlar ve işletim sistemi
başlatılıncaya kadar sistemin temel işlevlerini yönetir. Örneğin, bilgisayarın
açılmasında kullanılan BIOS (Basic Input/Output System), bir tür ROM belleği
olarak işlev görür. BIOS, bilgisayarın donanımını başlatır ve işletim sistemini
yüklemek için gerekli adımları belirler.
ROM bellekler, RAM belleklerde
olduğu gibi her veriyi bir adres üzerinde saklar. Mikroişlemci ile doğrudan
bağlantı kurabilirler ve bu sayede bilgisayarın işlemcisi, ROM belleğinden
gerekli bilgilere doğrudan erişebilir. ROM belleğinin bir diğer önemli özelliği
ise besleme sinyali kesildiğinde dahi üzerindeki bilgilerin kalıcı olmasıdır.
Bu özellik, ROM belleğinin güç kesintileri veya diğer beklenmedik durumlarda
bile sabit ve güvenilir bir kaynak olmasını sağlar.
ROM'un farklı türleri,
özelliklerine ve kullanım amaçlarına bağlı olarak çeşitlilik gösterir:
1. MROM (Mask ROM - Maske ROM):
·
Fabrikada önceden programlanmış bir ROM türüdür.
·
Veriler, üretim sırasında yonga üzerine kalıcı
olarak yazılır ve daha sonra değiştirilemez.
·
MROM, genel olarak eski tür cihazlarda ve
belirli özel amaçlı uygulamalarda kullanılır.
2. PROM (Programmable ROM -
Programlanabilir ROM):
·
Kullanıcı tarafından yalnızca bir kez
programlanabilen bir ROM türüdür.
·
Veriler yazıldıktan sonra silinemez veya değiştirilemez.
·
Boş bir PROM yongası, özel bir cihaz
kullanılarak bir kez programlanabilir.
3. EPROM (Erasable Programmable
ROM - Silinebilir Programlanabilir ROM):
·
UV (ultraviyole) ışığı kullanılarak silinebilen
bir ROM türüdür.
·
Kullanıcı tarafından birçok kez
programlanabilir.
·
EPROM yongasındaki veriyi silmek için, yonga
özel bir ultraviyole ışık kaynağı altına konulur.
4. EEPROM (Electrically
Erasable Programmable ROM) veya Flash Memory:
·
Elektriksel olarak silinebilir ve tekrar
programlanabilir.
·
Bir baytın ya da genellikle daha büyük blokların
silinip yeniden programlanabilmesi mümkündür.
·
Bu teknoloji, USB bellek sürücüleri, SD kartlar
ve SSD'ler gibi cihazlarda yaygın olarak kullanılır.
5. OTP (One-Time Programmable -
Tek Kullanımlık Programlanabilir):
·
PROM'un bir çeşidi olarak görülebilir.
·
Bu tip ROM, yalnızca bir kere programlanabilir
ve sonrasında değiştirilemez.
·
OTP, bazı durumlarda EEPROM'un daha ekonomik bir
seçeneği olarak tercih edilir, özellikle verinin yalnızca bir kere yazılması
gereken durumlarda.
Her ROM türü, farklı kullanım
senaryolarına ve ihtiyaçlara yönelik avantajlar sağlar. Bu çeşitlilik,
bilgisayar ve elektronik sistemlerin tasarımında esneklik ve uyumluluk sağlar.
EPROM
EPROM (Erasable Programmable
Read Only Memory - Silinip Programlanabilir Salt Okunur Bellek), bilgisayar
ve elektronik cihazlarda kullanılan bir tür bellek yongasıdır. EPROM,
üzerindeki veriyi güç kaynağı kesilse bile saklayabilen bir yapıya sahiptir,
yani veriler kalıcıdır. Bu özelliği, bilgisayar sistemlerinde önemli bir
avantaj sağlar, çünkü güç kaynağı kesilse bile verilerin korunmasını sağlar.
EPROM'un belki de en önemli
özelliği, programlanabilir ve silinebilir olmasıdır. Bu, kullanıcıların aynı
yonga üzerine birden fazla kez yeni veri yazmasına ve eski veriyi silmesine
olanak tanır. EPROM'un programlanması ve silinmesi için genellikle bir EPROM
programlayıcı aygıtı kullanılır. Programlayıcı, EPROM'un içindeki programlanmış
kodu silmek ve yeni veriyi yazmak için mor ötesi ışınlar kullanır.
EPROM yongaları, mor ötesi ışığa
duyarlı olduklarından, bu işlemi gerçekleştirmek için yonganın üzerinde bir
pencere bulunur. Ancak, bu pencere aynı zamanda parlak güneş ışığı tarafından
da etkilenebilir ve verilerin istenmeyen bir şekilde silinmesine neden
olabilir. Bu nedenle, programlama işleminden sonra EPROM yongalarının üzeri bir
bantla kapatılır, böylece istenmeyen silinmeler engellenmiş olur.
Fabrikanızda, sistemdeki verilerin
yedek kopyalarını içeren bir EPROM bulundurmanız önerilir. Bu, sistemde
beklenmedik bir veri kaybı durumunda yedekleme yapılmasını ve sistem
verilerinin kolayca geri yüklenmesini sağlar. Bu, iş sürekliliği ve veri bütünlüğü
açısından kritik bir öneme sahiptir ve sistemlerin güvenilirliğini artırır.
EEPROM
EEPROM (Electronically Erasable
Programmable Read-Only Memory - Elektriksel Olarak Silinebilir Programlanabilir
Salt Okunur Bellek), bilgisayarlar ve diğer elektronik cihazlarda sınırlı
miktarda veriyi kalıcı olarak saklanması için kullanılan bir tür yonga
teknolojisidir. EEPROM, özellikle bilgisayar sistemlerinde BIOS ayarları, seri
numaralar, kullanıcı tanımlama bilgileri gibi küçük verilerin saklanması için
ideal bir çözümdür.
EEPROM, enerji kesilse bile
içindeki verileri koruyabilen bir hafıza birimidir. Bu özellik, sistemlerin
güvenliğini güçlendirir ve veri kaybını engeller. EEPROM içindeki veriler,
elektriksel olarak yazılıp silinebilir. Bu işlem, özel bir EEPROM programlayıcı
aracılığıyla gerçekleştirilir ve birçok kez tekrarlanabilir.
Üreticinizde yedek bir EEPROM
bulundurmanın önemi, beklenmedik bir veri kaybı durumunda sistem verilerinin
kaybolmasını önlemektir. Yedek bir EEPROM, sistem verilerinin güvenli bir
şekilde yedeklenmesini sağlar ve sistemin iş sürekliliğini sağlar. Ayrıca,
EEPROM yongaları nispeten küçüktür ve kolayca depolanabilir, bu da yedekleme
işleminin pratik olmasını sağlar.
EEPROM'un kullanımı, elektronik
cihazlarda küçük verilerin güvenli bir şekilde saklanması için önemlidir. Bu
teknoloji, bilgisayarlar, akıllı telefonlar, IoT (Nesnelerin İnterneti)
cihazları ve diğer elektronik sistemlerde yaygın olarak kullanılmaktadır.
EEPROM'un güvenilirliği ve esnekliği, onu modern dijital sistemlerin
vazgeçilmez bir bileşeni haline getirir.
Programlama Makinesi
Programlama makinesi veya operatör
paneli, endüstriyel otomasyon sistemlerinde yaygın olarak kullanılan, PLC
programlamaya uygun bir yapıya sahip özel cihazlardır. Bu cihazlar, PLC'lerin
programlanması, ayarlanması ve izlenmesi için tasarlanmıştır ve genellikle
endüstriyel ortamlarda kullanılırlar.
Operatör panelleri, genellikle
bilgisayarın kullanılamadığı veya uygun olmadığı yerlerde tercih edilir.
Endüstriyel ortamların sert koşullarına dayanıklı olarak tasarlanmış olan bu
paneller, toz, nem, titreşim ve darbelere karşı dayanıklı olabilir. Ayrıca,
operatör paneli üzerinde genellikle fiziksel tuşlar, düğmeler, dokunmatik
ekranlar veya grafik kullanıcı arayüzleri (GUI) gibi kullanıcı dostu kontrol
araçları bulunur.
Operatör panelleri, PLC
programlamasını kolaylaştırmak için çeşitli özelliklere sahiptir. Bunlar
arasında programlama diline uygun bir arayüz, grafiksel programlama ortamları,
hata ayıklama araçları ve gerçek zamanlı izleme özellikleri yer alabilir. Bu özellikler,
kullanıcıların PLC programlarını daha hızlı ve verimli bir şekilde
geliştirmesine olanak tanır.
Ayrıca, bazı operatör panelleri,
PLC'lerle iletişim kurmak için farklı iletişim protokolleri ve arabirimler
sağlar. Ethernet, Profibus, Modbus gibi endüstriyel iletişim protokolleri
genellikle desteklenir. Bu da operatör panellerinin çeşitli endüstriyel
otomasyon sistemlerine entegrasyonunu kolaylaştırır.
Sonuç olarak, operatör panelleri,
endüstriyel otomasyon sistemlerinde PLC programlamasını kolaylaştıran ve
iyileştiren önemli bir bileşen olarak kabul edilir. Bu paneller, endüstriyel
tesislerde verimliliği artırmak ve işletme maliyetlerini düşürmek için kritik
bir rol oynarlar.
Güç Katı
PLC içerisindeki elektronik
devrelerin düzgün bir şekilde çalışabilmesi için gerekli olan enerjiyi sağlayan
bir güç ünitesi bulunmaktadır. Bu güç ünitesi, genellikle şebeke
gerilimini istenilen seviyede dönüştürerek PLC içindeki kartların beslemesini
sağlar.
Güç üniteleri, farklı tiplerde
şebeke gerilimlerine uygun olarak tasarlanmıştır. Örneğin, 110/220 V AC veya 24
V DC gibi yaygın gerilim tipleri mevcuttur. Bu farklı gerilim seviyeleri,
farklı uygulama gereksinimlerine ve endüstriyel standartlara uygun olarak
belirlenir.
Şebeke gerilimi, genellikle
endüstriyel tesislerde yaygın olarak kullanılan AC (Alternatif Akım) veya DC
(Doğru Akım) formunda olabilir. Güç üniteleri, bu giriş gerilimlerini uygun
düzeyde sabit bir çıkış gerilimine dönüştürür. Bu sabit çıkış gerilimi, PLC
içindeki elektronik bileşenlerin güvenli ve istikrarlı bir şekilde çalışmasını
sağlar.
Güç üniteleri, genellikle PLC
içindeki giriş/çıkış kartlarından bağımsız olarak çalışırlar. Bu sayede,
giriş/çıkış kartlarındaki elektronik devrelerin beslenmesi ayrı bir güç kaynağı
tarafından sağlanır ve böylece kartların çalışması için gerekli enerji kesintisiz
olarak temin edilir.
Güç ünitelerinin sağladığı
istikrarlı ve güvenilir güç kaynağı, PLC sistemlerinin güvenilirliği ve
performansı açısından kritik bir öneme sahiptir. Doğru güç ünitesinin seçilmesi
ve uygun şekilde kurulması, PLC sisteminin verimli bir şekilde çalışmasını sağlayan
önemli bir faktördür.
Giriş/Çıkış Birimi
PLC'ye gelen giriş bilgileri,
genellikle kontrol edilen ortam veya makinelerden alınır. Bu giriş bilgileri,
genellikle "var" veya "yok" gibi durumları belirten dijital
sinyallerdir ve PLC'nin dijital girişlerini oluşturur. Dijital girişler,
çeşitli saha ölçüm cihazlarından gelir ve bu cihazlar, belirli olayların
gerçekleştiğini algıladıklarında PLC'ye bu durumu bildiren sinyaller
gönderirler. Örneğin, basınç şalterleri, sınır şalterleri, yaklaşım şalterleri
veya diğer röleler, kontaktörler ve otomatların yardımcı kontakları gibi
cihazlar bu giriş sinyallerini sağlarlar.
Bu saha cihazları, belirli bir
olayın gerçekleştiğini algıladıklarında, genellikle 0'dan 1'e sinyal seviyesine
geçerek PLC'ye bu durumu bildirirler. Bu, PLC'nin sahadaki olaylardan haberdar
olmasını ve bu olaylara tepki vermesini sağlar. Dolayısıyla, bu cihazlar,
çeşitli fiziksel değişimleri, PLC'nin anlayabileceği 0-1 sinyallerine
dönüştürerek sistemin gerçek dünyadaki olaylarına duyarlı olmasını sağlarlar.
PLC'nin beyni olarak
nitelendirilen CPU'nun yanı sıra, PLC'nin giriş/çıkış (I/O) bölümleri de
oldukça önemlidir. Bu I/O birimleri, PLC'nin gözleri, kulakları ve dili olarak
düşünülebilir. Giriş birimi, sensörlerden veya diğer giriş cihazlarından gelen
sinyalleri alır ve bunları içindeki elektronik devreler aracılığıyla CPU'ya
ileterek işlenmeye hazır hale getirir.
Özetle, PLC'nin giriş bölümleri,
sistemin dış dünyayla etkileşimini sağlayarak, çeşitli saha cihazlarından gelen
sinyalleri alır ve bunları işlenmeye hazır hale getirir. Bu sayede PLC,
endüstriyel otomasyon sistemlerinde çeşitli kontrol ve izleme görevlerini etkin
bir şekilde yerine getirebilir.
Genişleme Birimleri
Genişleme birimleri, PLC'ler için
özel olarak tasarlanmış modüllerdir ve adlarından da anlaşılacağı gibi,
genellikle kişisel bilgisayarların yapısında bulunan bilgi saklama görevlerini
yerine getirmek üzere kullanılırlar. Bu modüller, genellikle PLC'nin ana
görevleri arasında bulunmayan ancak sistemin performansını artıran ek işlevler
sunarlar. Özellikle büyük miktarlarda veri saklama veya karmaşık hesaplama gibi
görevler için optimize edilmişlerdir.
PLC'lerin işlevi, genellikle
sürekli kontrol ve otomasyon görevlerini yerine getirmektir. Bu nedenle, CPU
içinde sabit olarak saklanması gerekmeyen veya saklanamayacak kadar büyük veri
miktarları için özel modüller kullanılır. Bu modüller, genellikle PLC sistemi
içine dahil edilen bir kart aracılığıyla veri alır, bu verileri işler ve
gerektiğinde büyük miktarlarda saklarlar. Bu işlemleri gerçekleştirebilmek için
modül içinde özel olarak tasarlanmış yazılımlar bulunur.
CPU, bu kartlara bilgileri
internal bus hattı üzerinden farklı komutlar ile gönderir. Bu komutlar arasında
dosya ortamı komutları da bulunabilir ve örneğin, bir veritabanı içerisindeki
bilgi saklanabilir veya alınan veriler bu veritabanına yazılabilir. Bu, PLC'ye
takılan bu tür kartların, PC'lerdeki gibi, bilgilerin yedeklenmesini sağlayarak
sistemin güvenilirliğini artırır. Ayrıca, floppy sürücüleri üzerinden
bilgilerin yedeklenmesi gibi geleneksel yöntemler de mevcuttur.
Özetlemek gerekirse, genişleme
birimleri, PLC'lerin yeteneklerini genişletmek ve ek işlevler eklemek için
kullanılır. Bu birimler, sistemin daha karmaşık işlemler yapmasını sağlar ve
verimliliği artırır. Bu sayede, farklı uygulama gereksinimlerine uygun çözümler
sunarak PLC sistemlerinin esnekliğini artırırlar.
Kartların Takıldığı Raflar
(Rack’s)
PLC sistemlerinde kartların takıldığı raflar (rack'ler), farklı
PLC modelleri ve uygulamaları için özel olarak tasarlanmış yapılar sunar. Bu
raflar, PLC sistemlerinin performansını, dayanıklılığını ve
kullanılabilirliğini doğrudan etkileyen önemli bir bileşendir. Her PLC modeli
ve sınıfı, belirli ihtiyaçlara ve kullanım senaryolarına uygun farklı raf
tasarımlarına sahip olabilir.
Raylı Montaj ve Submodüller
PLC sistemleri, genellikle iki
ana montaj tipiyle tasarlanır: raylı montaj ve submodül montajı.
Raylı Montaj:
- Kartlar doğrudan ray
üzerine yerleştirilir.
- Daha kompakt ve sade bir
yapı sunar.
- Esneklik açısından bazı
sınırlamalara sahip olabilir.
Submodül Montajı:
- Kartlar submodüllere monte
edilir.
- Daha esnek ve
genişletilebilir bir yapı sunar.
- Bus hattı ile kartlar
arasında veri transferi sağlar.
- Montaj kolaylığı sunar.
Subrack Sistemleri ve
Modüler Yapı
Subrack'ler, ray sistemine
uyumlu olmayan ve vida montajı ile sabitlenen elemanlardır.
Özellikleri:
- Daha karmaşık ve
genişletilebilir bir yapı sunar.
- Fan üniteleri eklenmesine
olanak tanır.
- Güç kaynaklarını da
içerebilir.
Giriş/Çıkış ve Özel Modüller
İçin Raflar
Bazı PLC modellerinde
giriş/çıkış kartlarının veya özel modüllerin monte edilebileceği raflar da
mevcuttur.
Giriş/Çıkış Kartları:
- Sensörler ve aktüatörler
ile bağlantı kurar.
- Sistemin dış dünya ile
etkileşimini sağlar.
Özel Modüller:
- Veri saklama, yüksek hızlı
işlem yapma veya özel iletişim protokollerini destekleme gibi görevler
için kullanılır.
Özellikleri:
- Daha geniş ve ağır
kartları barındıracak şekilde yapılandırılmıştır.
- Daha fazla güç tüketir.
- Daha etkin bir soğutma
sistemi gerektirir.
Rafların Dayanıklılığı ve Güvenilirliği
PLC kartlarının takıldığı
raflar genellikle endüstriyel ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
Önemli Kriterler:
- Toz, nem, titreşim ve darbelere
karşı dayanıklılık.
- Kolay montaj ve demontaj.
- Hızlı bakım ve onarım.
PLC kartlarının takıldığı
raflar, PLC sistemlerinin performansını ve esnekliğini artıran önemli
bileşenlerdir. Farklı montaj tipleri ve modüler yapılar, çeşitli endüstriyel
otomasyon uygulamalarının ihtiyaçlarına uyum sağlar.
PLC'nin yapısal bileşenlerini ve
işlevlerini detaylı bir şekilde incelediğimiz bu yazıda, endüstriyel
otomasyonun temel taşlarından biri olan PLC'nin önemine ve karmaşıklığına dair
derinlemesine bir anlayış edindik. PLC'nin temel yapı taşları olan CPU, hafıza
birimleri, programlama makinesi, güç kaynağı, giriş/çıkış birimi ve genişleme
birimleri üzerinde durduk. Ayrıca, PLC kartlarının takıldığı rafların
özelliklerine ve önemine de değindik. Bu bileşenlerin bir araya gelerek
endüstriyel süreçlerin kontrolünde kritik bir rol oynadığını ve PLC'nin
esnekliği, güvenilirliği ve performansı açısından hayati olduğunu vurguladık.
Sonuç olarak, PLC sistemlerinin endüstriyel otomasyon alanında temel bir unsur
olduğunu ve sürekli gelişen teknolojiye uyum sağlayarak endüstriyel
süreçlerdeki etkinliği artırdığını belirtmek mümkündür.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
PLC Yazılımı Nedir?
PLC yazılımı, Programlanabilir Mantık Denetleyicisi
üzerinde çalışan kontrol programlarını yazmak, düzenlemek ve yüklemek için
kullanılan yazılımdır. PLC yazılımı, endüstriyel otomasyon süreçlerini kontrol
etmek için gerekli olan tüm talimatları ve mantıksal işlemleri içerir.
PLC Modülleri Nelerdir?
PLC modülleri, Programlanabilir Mantık Denetleyicisi
sisteminin işlevselliğini ve esnekliğini artıran bileşenlerdir. Bu modüller,
PLC'nin giriş ve çıkışlarını genişletmek, çeşitli iletişim protokollerini
desteklemek, özel kontrol fonksiyonları eklemek ve daha karmaşık işlemleri
gerçekleştirmek için kullanılır. İşte PLC sistemlerinde yaygın olarak
kullanılan modüller:
1. Giriş Modülleri (Input Modules)
Giriş modülleri, dış dünyadan gelen sinyalleri PLC'ye ileten
bileşenlerdir. İki ana türü vardır:
·
Dijital Giriş Modülleri: Açık/kapalı veya
0/1 gibi ikili sinyalleri alır. Butonlar, şalterler ve sensörler gibi
cihazlardan gelen dijital sinyalleri okur.
·
Analog Giriş Modülleri: Sürekli değişen
sinyalleri alır. Sıcaklık, basınç, akış hızı gibi analog verileri sensörlerden
okur ve PLC'ye iletir.
2. Çıkış Modülleri (Output Modules)
Çıkış modülleri, PLC'den gelen komutları dış dünyaya ileten
bileşenlerdir. İki ana türü vardır:
·
Dijital Çıkış Modülleri: On/Off
durumundaki sinyalleri gönderir. Röleler, lambalar ve motorlar gibi cihazları
kontrol eder.
·
Analog Çıkış Modülleri: Sürekli değişen
sinyalleri gönderir. Kontrol valfleri ve değişken hız sürücüleri gibi cihazları
kontrol eder.
3. İletişim Modülleri (Communication Modules)
İletişim modülleri, PLC'nin diğer cihazlar ve sistemlerle
veri alışverişi yapmasını sağlar ve çeşitli protokolleri destekler:
·
Ethernet Modülleri: Ethernet ağı
üzerinden veri iletişimini sağlar.
·
Profibus/Profinet Modülleri: Endüstriyel
otomasyon sistemlerinde yaygın olarak kullanılan Profibus ve Profinet
protokollerini destekler.
·
Modbus Modülleri: Modbus protokolü
üzerinden iletişim kurar.
·
CAN Modülleri: CAN bus protokolünü
kullanarak otomasyon ve kontrol sistemlerinde iletişimi sağlar.
4. Özel Fonksiyon Modülleri (Special Function Modules)
Bu modüller, PLC'ye özel işlevler ekler:
·
PID Kontrol Modülleri: Proses kontrol
uygulamalarında kullanılan PID (Proportional-Integral-Derivative) kontrolünü
sağlar.
·
Yüksek Hızlı Sayıcı Modülleri: Yüksek
hızda darbe sinyallerini sayar ve işleme alır.
·
Pozisyon Kontrol Modülleri: Servo
motorlar ve step motorların hassas konumlandırılması için kullanılır.
·
Ağırlık Ölçüm Modülleri: Tartım ve
dozajlama sistemlerinde kullanılır.
5. Güç Kaynağı Modülleri (Power Supply Modules)
Güç kaynağı modülleri, PLC sisteminin tüm bileşenlerine
gerekli enerjiyi sağlar. Şebeke gerilimini gerekli düşük voltajlı DC güce
dönüştürür.
6. Genişleme Modülleri (Expansion Modules)
Genişleme modülleri, mevcut PLC sistemine ek giriş/çıkış
kapasitesi ekler. Bu modüller, PLC'nin giriş ve çıkış sayısını artırarak daha
fazla cihaz ve sensörün bağlanmasını sağlar.
7. Hafıza Modülleri (Memory Modules)
Hafıza modülleri, PLC programlarını ve verilerini depolamak
için kullanılır. Çeşitli veri yedekleme ve program saklama çözümleri sunar.
8. İnsan Makine Arayüzü (HMI) Modülleri
HMI modülleri, kullanıcıların PLC sistemlerini izlemelerini
ve kontrol etmelerini sağlar. Dokunmatik ekranlar, buton panelleri ve grafik
kullanıcı arayüzleri içerir.
PLC modülleri, sistemin işlevselliğini ve esnekliğini
artırarak, endüstriyel otomasyon uygulamalarının gereksinimlerine uygun
çözümler sunar. Her bir modül, belirli bir görevi yerine getirir ve PLC'nin
genel performansını optimize eder.
Sektörün öncü firmalarından biri olan ADS Mühendislik,
ABB'nin güvenilir ve saygın lider partnerlerinden biridir. Deneyimli mühendis ekibimiz ve geniş
ürün yelpazemiz ile sizlere en yüksek düzeyde teknik destek sunmayı ve
otomasyon ihtiyaçlarınıza en uygun çözümleri sağlamayı hedefliyoruz.
ABB PLC ve otomasyon çözümlerimizle iş süreçlerinizi
optimize ederek verimliliğinizi artırabilir ve rakiplerinizin önüne geçmenizi
sağlayabiliriz.
PLC seçimi hakkında
hazırlamış olduğumuz içeriğimize “PLC Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar”
yazımıza tıklayarak okuyabilirsiniz.